Экономикалық интеграция дегеніміз – елдер арасындағы экономикалық байланыстардың
күшеюі мен тереңдеуі арқылы олардың экономикасын біріктіру процесі. Бұл процесс шекараларды ашу, сауда тосқауылдарын жою, еңбек нарығын және капитал ағымдарын біріктіру арқылы жүзеге асырылады.
Экономикалық интеграцияның мақсаты – экономикалық өсуді ынталандыру, сауданы көбейту және мемлекеттер арасындағы экономикалық тұрақтылықты нығайту.
Экономикалық интеграцияның түрлері
- Еркін сауда аймағы: Елдер арасындағы сауда тосқауылдарын жою (мысалы, NAFTA).
- Кеден одағы: Ортақ тарифтерді енгізу және сыртқы елдерге бірдей сауда саясатын жүргізу (мысалы, Еуропалық Экономикалық Қауымдастық).
- Ортақ нарық: Товарлар мен қызметтердің еркін айналымына қоса, капитал мен еңбектің де еркін ағымын қамтамасыз ету (мысалы, Еуропа Одағы).
- Экономикалық одақ: Елдер арасындағы экономикалық саясаттың толық бірігуі, валюталық бірлестіктерді қоса алғанда (мысалы, Еуропа Одағы).
Әлемдегі экономикалық интеграция жасаған елдер
Әлемде экономикалық интеграцияға қатысушы бірқатар елдер мен одақтар бар. Олардың ішіндегі ең маңыздылары:
- Еуропа Одағы (EU): Алғашқы бес мүше болған Германия, Франция, Италия, Бельгия, Нидерланды және Люксембург. Қазіргі уақытта 27 елден тұрады.
- АҚШ, Канада және Мексика (NAFTA/USMCA): Солтүстік Америкадағы еркін сауда аймағы. NAFTA 1994 жылы құрылған, ал 2020 жылы USMCA деп жаңартылды.
- Африкалық Одақ (African Union, AU): Африка құрамындағы 55 елді біріктіретін экономикалық және саяси одақ.
- Азия-Тынық мұхит аймағының экономикалық ынтымақтастығы (APEC): Азия және Тынық мұхит аймағындағы 21 елді қамтитын экономикалық ынтымақтастық платформасы.
- МЕРКЕС (Eurasian Economic Union, EAEU): Ресей, Қазақстан, Беларусь, Армения және Кырғызстаннан тұратын экономикалық одақ.
- АСЕАН (ASEAN): Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Азиядағы 10 елді біріктіретін экономикалық және саяси одақ.
Қорытынды
Экономикалық интеграция – бұл әлемдік экономиканың дамуындағы маңызды құбылыс. Ол елдер арасындағы экономикалық ынтымақтастықты нығайтады, сауданы өсіреді және халықаралық экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етеді. Әлемдегі көптеген елдер мен одақтар бұл процестің бөлігі болып табылады, бұл олардың экономикалық және саяси қарым-қатынастарын одан әрі дамытуға мүмкіндік береді.
