Еуропа Одағы (ЕО) тарихы 1957 жылы Римдегі келісіммен басталды.
Алғашқы мүше елдері алты ел болды:
Бұл елдер алғашында Еуропалық Экономикалық Қауымдастық (ЕЭҚ) атты одақты құрды. Олардың мақсаты экономикалық интеграция арқылы соғыс пен дағдарыстарды болдырмау болды.
Біртіндеп Толығуы
Еуропа Одағы өзінің дамуында біртіндеп жаңа елдерді қосып отырды. Әрбір кеңейту жаңа экономикалық және саяси мүмкіндіктерді ашты:
- 1973 жыл: Дания, Ирландия, Великобритания.
- 1981 жыл: Греция.
- 1986 жыл: Испания, Португалия.
- 1995 жыл: Австрия, Финляндия, Швеция.
- 2004 жыл: 10 жаңа ел: Чехия, Эстония, Венгрия, Латвия, Литва, Мальта, Польша, Словакия, Словения, Кипр.
- 2007 жыл: Болгария, Румыния.
- 2013 жыл: Хорватия.
Одаққа Қосылудың Негізгі Талаптары
Брюссельдегі Еуроодақтың бас штаб-пәтері
***
Еуропа Одағына қосылу үшін елдер белгілі бір талаптарды орындауы қажет:
1. Демократиялық принциптер: Елде демократиялық жүйе орнатылуы керек.
2. Адам құқықтары: Адам құқықтары мен заңдылықтың қатаң сақталуы.
3. Экономикалық тұрақтылық: Елдің экономикасы ЕО стандарттарына сай болуы керек.
4. Еуропалық заңдарға сәйкестік: Ел Еуропа Одағының заңдарына сәйкес келуі тиіс.
***
Еуропа Одағының Артықшылықтары
Еуропа Одағына қосылу көптеген артықшылықтар береді:
- Тауарлар, қызметтер, капитал және адамдардың еркін айналымы.
- Жоғары деңгейдегі экономикалық өсуді қамтамасыз ету.
- Ғылыми-техникалық және мәдени ынтымақтастықты нығайту.
- Саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету.
Шенген зонасының қалыптасуы
Шенген зонасы Еуропадағы шекара бақылауын жойып, еркін жүру мүмкіндігін беретін аймақ. Оның тарихы 1985 жылы Люксембургтың Шенген қаласындағы келісімнен басталды. Бұл келісімге алғашында тек бес ел қатысты:
Кейіннен басқа елдер де қосылып, Шенген зонасының аумағы кеңейді. Бүгінде Шенген зонасына 26 ел кіреді.
Бельгия мен Нидерланд арасындағы "шекара" :))
***
Шенген Зонасының Эволюциясы
Шенген зонасының дамуы мынадай кезеңдерден өтті:
- 1985 жыл: Шенген келісімінің қол қоюы.
- 1990 жыл: Шенген іске асуы және шекаралық бақылауды жою.
- 1995 жыл: Шенген зонасы ресми түрде іске қосылуы.
- 2000-жылдар: Жаңа елдердің қосылуы және технологиялық жаңартулар (мысалы, Шенген визасы).
Шенген зонасының пайдасы — адамдарға шекара арқылы еркін жүруге мүмкіндік беру, бұл туризмді және экономикалық ынтымақтастықты дамытады.
***
Еуропа Одағы мен Шенген зонасының қалыптасуы Еуропадағы интеграцияның мықты символы болып табылады. Олар не тек экономикалық өсуді ғана емес, сонымен қатар адамдар арасындағы түсінушілікті де нығайтады. Бұл процестер Еуропаның тұрақтылығы мен бірлігіне үлкен үлес қосты.
***
Еуропа Одағының демографиялық көрсеткіштері
***
Бала туу мәселесі Еуропа Одағында өзекті боп қалып отыр
***
Жалпы Демографиялық Мәліметтер (Соңғы 20 жыл)
Еуропа Одағы (ЕО) 27 еуропалық елдің саяси және экономикалық бірлестігі болып табылады. Одақтың жалпы аумағы 4 233 255 шаршы километрді құрайды, ал халық саны шамамен 447 миллион адамды құрайды
Еуропа Одағының демографиясы соңғы 20 жыл ішінде кейбір маңызды өзгерістерге ұшырады. Бұл кезеңде бала туу санының төмендеуі мен халықтың орташа жасының өсуі байқалды.
- Бала туу саны: Еуропа Одағындағы бала туу саны жалпы алғанда төмен болып қалады. Мысалы, Германия мен Италияда бала туу саны жылына 1,3-1,4 балаға тең.
- Қайтыс болу көрсеткіші: Халықтың қартаюына байланысты қайтыс болу саны жоғары деңгейде. Франция мен Швецияда бұл көрсеткіш салыстырмалы түрде төмен.
- Халықтың орташа жасы: ЕО елдеріндегі халықтың орташа жасы 43 жаста шамасында. Германия мен Италияда бұл көрсеткіш 45-47 жасқа дейін жетеді.
Жекелеген Елдер Бойынша Бала Туу Саны мен Қайтыс Болу Көрсеткіші
| Ел | Бала туу саны (1000 адамға шаққанда) | Қайтыс болу саны (1000 адамға шаққанда) |
|---|---|---|
| Германия | 9.4 | 11.7 |
| Франция | 11.2 | 9.3 |
| Италия | 7.0 | 10.6 |
| Швеция | 12.1 | 9.4 |
| Польша | 9.5 | 10.5 |
Халықтың жас ерекшелігіне қарай статистикасы
Еуропа Одағында халықтың жас ерекшелігіне қарай топтастырылған статистика мынадай:
- 0-14 жас: Жалпы халықтың 15-17% құрайды.
- 15-64 жас: Еңбекке қабілетті халықтың үлесі 65-68% аралығында.
- 65 жастан жоғары: Қартайған халықтың үлесі 20% асады, кейбір елдерде (мысалы, Италия) бұл көрсеткіш 23% жетеді.
Соңғы 10 Жылдағы эмигранттардың статистикасы
Соңғы 10 жылда Еуропа Одағына шетелден көптеген эмигранттар келді. Олардың көпшілігі Сирия, Ауғаныстан, Ирак сияқты елдерден келген ауғандар (қашқын) болды.
Мемлекеттер бойынша статистика:
| Мемлекет | Эмигранттар саны (жыл сайын) |
|---|---|
| Германия | 500,000+ |
| Франция | 200,000+ |
| Италия | 150,000+ |
| Швеция | 100,000+ |
| Австрия | 50,000+ |
Таяу Шығыс пен Африкадан Еуроодаққа ағылған қашқындар
***
Еуропа Одағының демографиясы соңғы онжылдықтарда күрделі өзгерістерге ұшырады. Бала туу санының төмендеуі мен халықтың қартаюы сияқты мәселелер байқалады.
Сонымен қатар, шетелден келген эмигранттардың саны да өсуде, бұл Еуропа Одағының демографиялық және экономикалық саясатына үлкен ықпал етуде.
Еуропа одағының экономикалық әлеуеті
ЖІӨ (Жалпы Ішкі Өнім)
Еуропа Одағы (ЕО) дүние жүзіндегі ең ірі экономикалық бірлестіктердің бірі болып табылады. ЕО елдерінің жалпы ЖІӨ көлемі шамамен $18 триллионға тең, бұл дүние жүзіндегі екінші орында (АҚШ -тан кейін).
Автомобиль өндірісі қытайлық компаниялар тарапынан қатаң бәсекелестікті бастан кешіруде
***
Жан Басына Шаққандағы Табыс
Еуропа Одағында жан басына шаққандағы табыс (GDP per capita) орташа алғанда 35,000-40,000 АҚШ доллары аралығында болады. Бұл көрсеткіш елдер арасында айтарлықтай айырмашылықтарға ие:
- Люксембург: 110,000+ АҚШ доллары (ең жоғары деңгей).
- Германия: 46,000 АҚШ доллары.
- Болгария: 9,000 АҚШ доллары (ең төмен деңгей).
Соңғы 20 Жылдағы Экономикалық Өсім Динамикасы
Еуропа Одағының экономикалық өсімі соңғы 20 жылда келесідей динамикамен сипатталады:
- 2000-2008 жылдар: Орташа жылдық өсім 2-3% аралығында болды. Бұл кезеңде глобализация мен технологиялық прогреске байланысты экономикалық өсудің қарқынды кезеңі болды.
- 2008-2010 жылдар: Қаржылық дағдарыс (2008 жыл) нәтижесінде экономикалық өсім теріс (-4% дейін) болды.
- 2010-2020 жылдар: Стабилизация кезеңі. Орташа жылдық өсім 1-2% аралығында болды. Кейбір елдер (мысалы, Германия мен Польша) жоғары өсуді көрсетті, ал басқалары (мысалы, Италия мен Греция) төмен өсуді немесе стагнацияны байқады.
- 2020 жылдан кейін: COVID-19 пандемиясы және энергетикалық дағдарыс нәтижесінде экономикалық өсім төмендеді, бірақ 2022 жылдан бастап жаңа өсу белгілері байқалуда.
Сауда балансы
Еуропа Одағы дүние жүзіндегі ең ірі экспортшылардың бірі болып табылады. Соңғы жылдарда ЕО-ның сауда балансы келесідей сипатталады:
- Экспорт: ЕО елдерінің жалпы экспорт көлемі шамамен 7 триллион АҚШ долларына жетеді. Негізгі экспорттық тауарлар: машиналар, автомобильдер, электроника, фармацевтикалық өнімдер.
- Импорт: Импорт көлемі шамамен 6.5 триллион АҚШ долларына тең. Негізгі импорттық тауарлар: энергоресурстар (мұнай, газ), электроника, химиялық өнімдер.
- Сауда балансы: ЕО-ның сауда балансы жалпы алғанда оң болып табылады, яғни экспорт импорттан асып түседі.
Негізгі сауда әріптес мемлекеттері
Еуропа Одағының негізгі сауда әріптестері мен олармен жүргізілетін сауда көлемі:
| Мемлекет | Экспорт (млрд АҚШ доллары) | Импорт (млрд АҚШ доллары) |
|---|---|---|
| АҚШ | 450 | 300 |
| Қытай | 250 | 400 |
| Ресей | 100 | 200 |
| Ұлыбритания | 300 | 250 |
| Швейцария | 150 | 120 |
Еуропа Одағы дүние жүзіндегі ең ірі экономикалық бірлестіктердің бірі болып табылады. Оның экономикасы жоғары деңгейде диверсификацияланған, бірақ энергетикалық ресурстарға тәуелділік сияқты мәселелер бар.
Соңғы 20 жылда ЕО экономикасы кейбір дағдарыстарға ұшырады, бірақ олардан шығуға тырысты. ЕО-ның сауда балансы жалпы алғанда оң болып табылады, ал негізгі сауда әріптестеріне АҚШ, Қытай және Ұлыбритания жатады.
Еуропа Одағының ТОП 10 туристік бағыттары
Еуропа Одағы әлемдегі ең танымал туристік бағыттардың бірі болып табылады. Мұнда тарихи ескерткіштер, табиғи сұлулықтар және мәдениеттің бай мұрасы бар.
ТОП 10 туристік бағыттар
- Париж, Франция — Эйфель мұнарасы, Лувр мұражайы және Нотр-Дам соборы.
- Рим, Италия — Колизей, Рим форумы және Ватикан.
- Барселона, Испания — Саграда Фамилия, Парк Гуэль және Готикалық квартал.
- Амстердам, Нидерланд — Көпірлер, музейлер және каналдар.
- Прага, Чехия — Прага қамалы, Карл көпірі және Ескі қала.
- Берлин, Германия — Берлин қамалы, Бранденбург қақпасы және Берлин мұражайы.
- Вена, Австрия — Шенбрунн сарайы, Вена опера театры және Бельведер сарайы.
- Будапешт, Венгрия — Буда қамалы, Парламент үйі және Дунай өзені.
- Афины, Грекия — Акрополь, Парфенон және Ежелгі Агора.
- Лиссабон, Португалия — Белен мұнарасы, Жерозимуш монастыры және Алфама кварталы.
Еуропа Одағына демалуға бір жылда баратын туристер саны
Еуропа Одағына 2023 жылы шамамен 700 миллионнан астам турист келді. Бұл сан әлемдегі туристік ағынның 50% құрайды.
Туризмнен түсетін табыс
Еуропа Одағы туризмнен 2023 жылы $500 миллиардтан астам табыс тапты. Бұл табыс мемлекеттің экономикасына елеулі үлес қосады.
Туристік бағыттардың маңыздылығы
Еуропа Одағының туристік бағыттары тек экономикалық пайда әкелмейді, сонымен қатар мәдениет пен тарихтың сақталуына ықпал етеді. Туристерге арналған инфрақұрылым дамыған, бұл елдерге келуді жеңілдетеді.
