Халықаралық Атом Энергиясы Агенттігі (International Atomic Energy Agency, IAEA) — бұл атом энергиясын
бейбіт мақсаттарда пайдалануға және ядролық қаруды таратпауға арналған халықаралық ұйым. Ол 1957 жылы құрылған және бүгінде Біріккен Ұлттар Ұйымының мамандандырылған мекемесі ретінде әрекет етеді.
IAEA-ның мақсаттары
IAEA-ның негізгі мақсаты — атом энергиясын тыныштық мақсаттарда пайдалануға және ядролық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге ықпал ету. Осы мақсатқа жету үшін ұйым мынадай принциптерге сүйенеді:
- Атом энергиясын тыныштық мақсаттарда пайдалану: Медицина, ауыл шаруашылығы және энергетика секторларында атом технологияларын дамыту.
- Ядролық қаруды таратпау: Елдердің ядролық қару иеленуін бақылау және оны таратпауға көмектесу.
- Ядролық қауіпсіздік: Ядролық материалдарды қауіпсіз пайдалану және олардың терроризмге немесе басқа да қауіпті мақсаттарда қолданылуын болдырмау.
IAEA-ның функциялары
IAEA-ның негізгі функциялары келесілерден тұрады:
- Атом энергиясын тыныштық мақсаттарда пайдалануға көмектесу және оны дамыту.
- Елдердің ядролық қаруды иеленуін бақылау және ядролық қаруды таратпауға ықпал ету.
- Ядролық материалдардың қауіпсіз пайдаланылуын қамтамасыз ету және олардың терроризмге қолданылуын болдырмау.
- Дамушы елдерге атом технологияларын дамытуға техникалық және кеңесшілік көмек көрсету.
IAEA-ның мүшелері
IAEA-ға қазіргі уақытта 175-тен астам ел мүше болып табылады. Мүшелер арасында АҚШ, Қытай, Ресей, Франция, Ұлыбритания, Үндістан, Жапония және басқа да ірі елдер бар. Сонымен қатар, Қазақстан да IAEA-ның белсенді мүше елі болып табылады.
IAEA-ның маңыздылығы
IAEA-ның жұмысы атом энергиясын тыныштық мақсаттарда пайдалануға және ядролық қаруды таратпауға үлкен ықпал етеді. Ол адамзаттың ядролық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және ядролық технологиялардың дұрыс пайдаланылуына көмектеседі. IAEA-ның шешімдері жаһандық тыныштықты сақтауға және ядролық қауіпсіздікті нығайтуға ықпал етеді.
Көбірек ақпарат алу үшін IAEA-ның ресми сайтына өтуге болады.